Mindset is waar het om draait

‘Love people for who they are, instead of judging them for what they’re not.’ Een mooie uitspraak, waar ik het steeds meer mee eens word. Ik mocht in gesprek met Alien Stuifzand. Alien houdt zich binnen de ROC Friese Poort bezig met passend onderwijs en inclusief onderwijs. Hiervoor heeft ze een enorme passie en ik vond het gesprek met haar erg inspirerend. Wat is het mooi om te zien dat er mensen zijn die zich zo inzetten voor goed onderwijs voor álle studenten. Ze heeft mij veel verteld over passend onderwijs binnen ROC Friese Poort en over inclusief onderwijs.

Passend onderwijs op ROC Friese Poort

Het passend onderwijs binnen ROC Friese Poort is als volgt vormgegeven. De financiën zijn over alle afdelingen van de verschillende vestigingen verdeeld. De afdelingen kijken zelf hoe zij het passend onderwijs vormgeven. Binnen iedere afdeling is een docent die extra taken krijgt op het gebied van passend onderwijs. Deze begeleider krijgt de namen door van de studenten die passend onderwijs nodig hebben. Passend onderwijs geldt voor alle studenten die extra ondersteuning nodig hebben om een diploma te kunnen behalen. De student wordt voor begeleiding uit de les gehaald. Je brengt dus de leerling naar de zorg en niet de zorg naar de leerling. Dit is dus nog geen inclusief onderwijs.

Extra aanpassingen

Samen met de begeleider Passend Onderwijs wordt het begeleidingsplan gemaakt. Dit document wordt gekoppeld aan de onderwijsovereenkomst. Hier staan afspraken en doelen in. Dit document vormt de leidraad voor de begeleiding van de student. Naast de extra begeleiding kan de student ook aanpassingen binnen het rooster krijgen, aanpassingen in examinering of een aanpassing van de hoeveelheid stage-uren. “Zolang een student kan aantonen dat hij/zij voldoet aan de gestelde competentie, dan kan de urengrens omlaag. Dit is niet zo bij de verpleegkundige opleidingen. Zij zitten namelijk met de BIG-registratie en moeten aan een bepaalde hoeveelheid uren voldoen. Ook VEVA heeft een norm voor het aantal uren bivak.”

Op die manier kun je ook het examen aanpassen. Om het diploma te halen, moet je aan het kwalificatiedossier voldoen. “Als je bij de opleiding Logistiek een student hebt die in een rolstoel zit, en in het kwalificatiedossier staat dat hij een vrachtwagen moet kunnen beladen, dan kun je denken: dat wordt niks. Maar nergens staat dat hij het zelf moet doen. Als hij precies de juiste aanwijzingen kan geven aan iemand anders om de vrachtwagen op een goede manier te beladen, dan voldoet hij aan het kwalificatiedossier.”

Samenwerking

De partners waarmee ROC Friese Poort op het gebied van passend onderwijs samenwerkt zitten in het samenwerkingsverband. Scholen voor middelbaar beroepsonderwijs zijn niet aangesloten bij de samenwerkingsverbanden, maar de school lift wel mee met het samenwerkingsverband Aandacht+ (NOP & Urk). Ook met de gemeente werkt de ROC samen. Normaal gesproken krijgen alleen mensen die geen diploma hebben gehaald steun van de gemeente, maar juist door de extra Passend Onderwijs-begeleiding halen sommige studenten een diploma. Het lijkt logisch dat als je extra begeleiding nodig had om een diploma te halen je ook extra ondersteuning nodig hebt om werk te vinden en werk te houden. Hiervoor kunnen studenten een jobcoach krijgen via de gemeente. Hierin draait ROC Friese Poort een pilot met de gemeente. ROC Friese Poort draagt een half jaar voor de diplomering de student warm over aan de gemeente. Tot een half jaar na de diplomering blijft de school betrokken bij de student.

Wendbaar onderwijs

ROC Friese Poort vertelt op de website dat haar onderwijs wendbaar is. Dit houdt in dat er wordt meebewogen met wat iemand nodig heeft. “Stel: je hebt PDD-NOS en je wilt ondernemer worden. Je doet een niveau-4 opleiding. Aangezien je PDD-NOS hebt, heb je heel erg veel moeite met de leidinggevende vaardigheden. Het zou fijn zijn als we dan de leidinggevende competentie eruit zouden kunnen halen. Hier is de MBO-raad ook mee bezig. Je krijgt dan geen diploma meer, maar een schoolcertificaat. Op die manier kun je toch jouw opleiding tot ondernemer afronden.”

Ik wilde van Alien weten hoe het onderwijs eruit zou moeten zien volgens haar als alles zou mogen en alles zou kunnen. “De hersenen zijn in ontwikkeling tot 25 jaar. Maar ons onderwijssysteem wordt daar niet op aangepast. We zouden jongeren veel langer de tijd moeten geven om te doen waar ze goed in zijn. Op dit moment krijg je je diploma op het niveau van jouw slechtste vak. Het zou mooi zijn als je kunt differentiëren met vakken op de verschillende niveaus.” Alien ziet het liefst het Finse stelsel hier in Nederland. Finland kent een 9-jarige basisschool en daarna kiezen leerlingen voor algemeen vormend voortgezet onderwijs of voor beroepsvoorbereidend onderwijs. Ook hebben de Finse kinderen veel meer keuzevrijheid omdat ze zelf mogen kiezen in welke vakken ze examen doen en de kansen en doorgroeimogelijkheden zijn veel groter. Ieder kind krijg zijn/haar eigen programma met misschien wel verschillende niveaus. Op die manier kan een kind zijn/haar talenten veel beter ontwikkelen en benutten. Alien gelooft dat de hersens dan veel meer uitgebreid zijn wanneer leerlingen 16 jaar zijn dan dat ze nu zijn.

Het zou volgens Alien het mooist zijn als diploma’s écht flexibel zouden zijn. Dat er wordt gekeken naar wat je daadwerkelijk kunt, en niet naar wat je op papier kunt. Dit zou wel gevolgen hebben voor het werkveld, maar ook daar is iets op te verzinnen. Ik haalde het voorbeeld aan van open hiring: zonder sollicitatiebrieven, cv’s en sollicitatiegesprekken ergens gaan werken. En laten zien waar je talenten liggen. Laten zien dat je gemaakt bent voor die baan. Zonder dat je goed een sollicitatiegesprek kunt voeren. Of een goed cv kunt opstellen. Alien ziet hier ook wel iets in. Maar dan zou dus wel het hele systeem op de kop moeten. En dat is wellicht iets te ambitieus.

Inclusief onderwijs

Op de ROC wordt veel gesproken over inclusief onderwijs en wordt onderzocht wat inclusief onderwijs voor de ROC zou kunnen betekenen. “We moeten diversiteit niet schuwen maar juist omarmen. We moeten mensen niet uit-, maar juist insluiten. Dit zou kunnen door de begeleider passend onderwijs in de klas neer te zetten en het onderwijs passend aan te bieden. De passend onderwijs begeleider kan de expertise inzetten in de klas zodat zowel de student met de extra begeleidingsvraag als de vakdocent hiervan meeprofiteren. En wat ik zelf het mooiste vind, op deze manier leren ook direct de medestudenten omgaan met mensen met een beperking, bijvoorbeeld autisme. In een inclusieve samenleving draait het er niet alleen om dat een persoon met een beperking goed kan functioneren, het is ook – en misschien nog wel des te belangrijker – dat de mensen om de persoon met de beperking heen sámen goed kunnen functioneren. In mijn ogen is dit ook het stukje beoogde zingeving van ROC Friese Poort. Wat kan de student betekenen voor de mensen om zich heen?

Inclusieve vormen van onderwijs

Er wordt binnen de school al geëxperimenteerd met nieuwe, meer inclusieve vormen van onderwijs. Zo wordt bij de opleiding IT, Media en Games gewerkt met ‘kleine ondernemingen’. Deze ondernemingen werken met de methode Scrummen. Bij een scrum heb je een aantal stand-ups. Zo heb je de daily stand-up en de weekly stand-up. Deze stand-ups zijn ideale momenten voor de begeleider passend onderwijs om bij aanwezig te zijn. De begeleider kan ook vertellen welke talenten de autistische studenten hebben zodat er gebruik gemaakt kan worden van die talenten. Zo hebben studenten met autisme een scherp oog voor detail en weten over sommige onderwerpen ontzettend veel! Ook de rol van docent verandert dan van didacticus naar coach.

In de Zorg niveau 2-klassen zitten veel studenten die passend onderwijs nodig hebben. Je bent als docent veel tijd kwijt aan klassenmanagement. Soms duurt het een halve les om de aandacht te krijgen, de rust terug te brengen en de benodigde materialen op tafels te krijgen. Het idee zou zijn om vakken samen te voegen waardoor er twee vakdocenten op een groep komen te staan. Je haalt dan misschien niet de urennorm die nu gesteld is maar zorgt wel voor kwalitatief beter onderwijs.

Dat ROC Friese Poort zo bezig is met inclusief onderwijs vind ik ontzettend mooi. Er zijn vele mogelijkheden om het onderwijs op een steeds meer inclusievere manier vorm te geven. ‘Wat wel heel erg belangrijk is, is de mindset met betrekking tot inclusiviteit en diversiteit,’ aldus Alien. Zolang we denken in moeilijkheden, problemen en beren op de weg, zullen we nooit inclusief onderwijs vormen. Laat staan een inclusieve maatschappij. Er is nog een lange weg te gaan, maar ik kan als docent in ieder geval al wel mijn mindset veranderen en anderen enthousiasmeren. Want door Alien ben ik ook zeker enthousiast geworden over passend én inclusief onderwijs.